AYM, "uyutma" hükmüyle tepkilere neden olan 7527 sayılı yasanın iptal başvurusunu esastan görüşecek

Sokak hayvanlarının toplanarak barınaklara götürülmesi ve bazı koşullarda "uyutulması"nı öngören 7527 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu'nun iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) yapılan başvuru, Çarşamba günü esastan görüşülecek. Tartışmalı yasa, 2 Ağustos 2024’te yürürlüğe girmesinden bu yana hayvan hakları savunucuları başta olmak üzere geniş toplumsal kesimlerin tepkisini çekmişti.

Kanun ne getiriyor? Belediyelere yeni sorumluluklar, kamuoyunda ciddi itirazlar

Yasa kapsamında belediyelere, sokak köpeklerini toplama ve barınaklara yerleştirme yükümlülüğünün yanı sıra; "iyileşemeyecek durumda olan" veya "tehlike arz eden" köpeklerin “uyutulması” görevi veriliyor. Toplam 17 maddeden oluşan yasa, sahipsiz hayvanların kamu sağlığına tehdit oluşturduğu iddiasıyla çıkarılmış olsa da, düzenlemenin kapsamı ve uygulama yöntemi eleştirilerin odağı haline geldi.

Başta Türkiye Barolar Birliği Hayvan Hakları Komisyonu olmak üzere çok sayıda sivil toplum kuruluşu, düzenlemeyi “yaşam hakkının ihlali” olarak nitelendirdi. CHP ise 15 Ağustos’ta AYM’ye başvurarak, kanunun 17 maddesinden 16’sının iptalini ve yürütmesinin durdurulmasını talep etti.

Anayasa Mahkemesi ilk incelemede usul engeli görmedi, dosya esastan görüşülecek

Eylül ayında başvuruya ilişkin ilk kararını veren AYM, dosyada herhangi bir şekil veya usul eksikliği bulunmadığını belirtti. Mahkeme, yürütmenin durdurulması talebini de esastan inceleme sürecinde değerlendireceğini bildirdi. Bu kapsamda 8 Mayıs Çarşamba günü yapılacak toplantıda, yasanın Anayasa’ya uygunluğu tartışılacak.

Anayasa Mahkemesi, özellikle 1982 Anayasası’nın 17. maddesinde yer alan “yaşam hakkı” ilkesi ile başvuruya konu olan “uyutma” gibi müdahaleleri ne ölçüde bağdaştırılabileceğini değerlendirecek.

AYM önünde protestolar: Sivil toplum ve siyasetten yoğun katılım

Kararın görüşüleceği günün sabahında hayvan hakları savunucuları, baro temsilcileri, STK’lar ve vatandaşlar AYM önünde bir araya geldi. Protestocular, yasayı “katliam yasası” olarak nitelendirirken, yürürlüğe giren uygulamanın geri dönülmez zararlar yaratabileceğini vurguladı. Kalabalık, "yaşam hakkı anayasal bir haktır" pankartları taşıdı.

CHP Milletvekili Nimet Özdemir, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, AYM önünde nöbet tutacağını belirtti ve "Masumların yaşam hakkını savunmak, sessizlerin sesi olmak vicdani bir görevdir," ifadelerini kullandı. Protestolara diğer muhalefet partilerinden ve bağımsız milletvekillerinden de katılım oldu.

Siyasi ve toplumsal etkiler: Uygulama nasıl şekillenecek?

Uzmanlar, AYM’nin bu konuda vereceği kararın sadece mevcut yasayı değil, gelecekteki tüm hayvan hakları düzenlemeleri açısından da emsal teşkil edeceğini vurguluyor. Mahkemenin iptal yönünde karar vermesi halinde, belediyelerin hayvanlara yönelik zorlayıcı müdahalelerine yasal dayanak ortadan kalkacak. Kararın yürürlüğün durdurulması yönünde olması halinde ise uygulamalar geçici olarak askıya alınacak.

Öte yandan kamuoyunda oluşan geniş tepkiler, hayvan hakları konusunun Türkiye’de giderek daha politik bir mesele haline geldiğini ve bireylerin anayasal haklar çerçevesinde bu alanlarda daha yüksek sesle taleplerde bulunmaya başladığını gösteriyor.