Sırbistan'da hükümet karşıtı protestolarda, güvenlik güçlerinin Uzun Menzilli Akustik Cihaz (LRAD) olarak bilinen bir "ses silahı" kullandığı iddiaları ülke gündemini sarsıyor. 15 kişinin hayatını kaybettiği Novi Sad tren istasyonu çöküşü sonrası düzenlenen gösterilerde, Belgrad’da toplanan binlerce kişi anma töreni yaparken ani ve rahatsız edici bir ses duyuldu. Görgü tanıkları, sesin Formula 1 yarışları, alçaktan uçan bir uçak ya da MR cihazı sesi gibi algılandığını belirtiyor. Kısa süre içinde kalabalık paniğe kapılarak kaçışmaya başladı.

Yetkililer, askeri sınıf bir LRAD cihazının kullanılmadığını açıklarken, kamu savcılığı olayın soruşturulması için İçişleri Bakanlığı'nı görevlendirdi. Ancak 500’den fazla kişi, ses nedeniyle fiziksel ve psikolojik etkiler yaşadıklarını bildirerek, baş dönmesi, kulak çınlaması ve denge kaybı gibi şikayetlerde bulundu. BBC’ye konuşan fizikçi Jürgen Altmann, duyulan sesin yüksek frekanslı bir akustik kaynaktan gelmiş olabileceğini ancak farklı ihtimallerin de değerlendirilebileceğini ifade etti.

Uzun Menzilli Akustik Cihaz (LRAD) Nedir?

LRAD, yüksek desibelli ses dalgaları yayarak ağrı, mide bulantısı ve sersemlik hissi yaratabilen bir cihaz olarak biliniyor. İlk olarak 2000’lerin başında geliştirilen bu teknoloji, protestoları dağıtmak, kalabalık kontrolü sağlamak ve askeri operasyonlarda caydırıcı etki yaratmak için kullanılıyor. ABD başta olmak üzere bazı ülkelerde polis güçleri ve ordular tarafından zaman zaman başvurulan bir yöntem olan LRAD, 2009'da Pittsburgh G20 Zirvesi ve 2014'te Ferguson protestolarında da kullanılmıştı. Ancak bu cihazın işitme kaybı, uzun süreli kulak ağrısı ve psikolojik etkiler yaratabileceği konusunda kapsamlı bilimsel çalışmalar bulunmuyor.

Sırp Yetkililer ve Ordunun Açıklamaları

Sırbistan İçişleri Bakanlığı ve ordu yetkilileri, böyle bir ses silahına sahip olmadıklarını ve kullanmadıklarını öne sürdü. Tuğgeneral Slavko Rakić, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, yaşanan olayın bilinen ses silahlarının etkileriyle örtüşmediğini ifade etti. Ancak 2022 yılında Sırbistan İçişleri Bakanlığı, LRAD gibi akustik cihazların güvenlik güçleri tarafından kullanılmasını yasallaştırmaya çalışmış, ancak kamuoyu tepkisi nedeniyle bu tasarı geri çekilmişti.

Protestolar Devam Edecek mi?

Öğrenci hareketleri, Novi Sad çöküşüne ilişkin resmi belgelerin açıklanması ve sorumluların adalet önüne çıkarılması yönünde taleplerini sürdürüyor. Pazartesi günü yaklaşık 500 öğrencinin katıldığı küçük çaplı gösteriler yapıldı. Ancak ilerleyen günlerde daha büyük protestoların düzenlenmesi bekleniyor. Uzmanlar, son yaşanan olayın halk arasındaki öfkeyi artıracağını ve Sırbistan'da yeni bir toplumsal hareketin doğmasına neden olabileceğini belirtiyor.