Pekin’de sekiz yaşındaki Timmy, yapay zeka destekli satranç robotuna karşı hamle yaparken heyecanla bekliyordu. Birkaç dakika içinde robotun sesi duyuldu: “Tebrikler! Kazandın!”. Mekanik kollarıyla taşları yeniden dizen robot, “Yeteneğini gördüm, bir dahaki sefere daha iyisini yapacağım” diyerek öğrenmeye devam edeceğini gösterdi. Çin’de aileler, çocuklarının yapay zeka ile iç içe büyümesini doğal bir gelişim süreci olarak görüyor.

Çin, 2030 yılına kadar teknoloji süper gücü olma hedefiyle yapay zeka yatırımlarına büyük bir hızla devam ediyor. DeepSeek sohbet robotunun Ocak ayında piyasaya sürülmesiyle büyük ilgi toplaması, ülkenin bu alandaki ilerleyişini gözler önüne serdi. Yapay zeka alanında faaliyet gösteren 4500’den fazla Çinli şirketin rekabeti, ülkede inovasyonu hızlandıran bir ekosistem yarattı. Hükümet, yapay zekayı ekonomik büyümenin ana itici gücü olarak konumlandırırken, eğitim sisteminde de bu alana ağırlık veriyor. Pekin’de ilkokul ve ortaokul öğrencileri için yapay zeka dersleri başlatılırken, üniversitelerde bu alandaki kontenjanlar artırılıyor.

Teknoloji Üstünlüğü Yarışında Çin ve ABD

Çin Devlet Başkanı Şi Jinping, ABD’nin uyguladığı ekonomik baskılara karşı yapay zeka yatırımlarını bir çıkış yolu olarak görüyor. Pekin, önümüzdeki 15 yıl içinde bu alana 1.4 trilyon dolarlık yatırım yapmayı planlıyor. Ancak ABD, Çin’in bu yükselişine karşı çip ihracatını sıkılaştırarak teknoloji gelişimini yavaşlatmayı hedefliyor. DeepSeek’in hızlı başarısı, Çin’in bu engelleri aşabileceğini gösterirken, Silikon Vadisi’ni şaşkına çeviren bir ilerleme kaydedildi.

“Altı Küçük Ejderha” Yarışı ve STEM Gücü

Çin’in en büyük avantajlarından biri, mühendislik ve teknoloji alanındaki geniş insan kaynağı. 2020’de Çin’de 3.5 milyondan fazla öğrenci bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) alanlarında mezun oldu, bu rakam dünyadaki diğer tüm ülkelerden daha yüksek. Bu mühendisler, DeepSeek, Unitree Robotics, Deep Robotics, BrainCo, Game Science ve Manycore Tech gibi firmaların yapay zeka alanında ilerlemesini sağlıyor. Çin’de bu şirketler artık “Altı Küçük Ejderha” olarak anılıyor.

Yapay zeka, günlük yaşamda da kendini gösteriyor. SenseRobot’un satranç oynayan robotları 100 binden fazla satış yaptı ve ABD’li süpermarket zinciri Costco ile satış anlaşması imzaladı. Ancak ilginç bir şekilde, müşteriler ürünlerin Çin malı olduğunu öğrendiğinde şaşırıyor.

Veri Gücü ve Güvenlik Endişeleri

Çin’in küresel yapay zeka liderliği yolundaki en büyük avantajlarından biri kullanıcı verileri. Ülkede bir milyardan fazla cep telefonu kullanıcısı, büyük miktarda veri akışını sağlıyor. Ancak Batı dünyasında bu veri erişimiyle ilgili endişeler yükseliyor. ABD, TikTok’un Çin hükümeti tarafından kullanılabileceği endişesiyle platforma yasak getirmeyi tartışıyor. Benzer şekilde, DeepSeek’in bazı ülkelerde yasaklanması gündeme geldi. Güney Kore, uygulamayı indirmeyi durdururken, Tayvan ve Avustralya, hükümet cihazlarında kullanımını yasakladı.

Düşük Maliyetli İnovasyon ve Yapay Zeka Fabrikaları

Çin’in küresel teknoloji yarışında öne çıkmasını sağlayan faktörlerden biri de düşük maliyetli inovasyon. DeepSeek’in geliştirilmesi için 6 milyon dolardan az bir bütçe harcandığı belirtiliyor. Bu rakam, ChatGPT gibi ABD’li rakiplerinin milyar dolarlık Ar-Ge harcamalarına kıyasla oldukça düşük.

SenseRobot’un kurucusu Tommy Tang, yapay zeka destekli üretim sürecinin maliyetleri nasıl düşürdüğünü anlatıyor. İlk başta 40 bin dolarlık üretim maliyetine sahip olan robotik kol, yapay zeka optimizasyonu sayesinde 1000 dolara kadar indirildi. Bu gelişme, yapay zekanın üretim süreçlerine entegrasyonunun büyük etkisini ortaya koyuyor.

Çin hükümeti, hızla yaşlanan nüfusa çözüm olarak yapay zeka destekli insansı robotları teşvik etmeyi planlıyor. Şi Jinping, teknoloji yarışında liderliği ele geçirmek için yapay zekaya, robotlara ve ileri teknolojilere büyük yatırımlar yaparak Çin’in küresel sahnede öncü olmasını hedefliyor.