Türkiye'de en düşük emekli maaşı Ocak 2025 itibarıyla 14 bin 469 TL'ye çıkarıldı. Muhalefet partileri ve sendikalar, bu miktarın hayat pahalılığı karşısında yetersiz olduğunu savunurken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise yapılan zamların "tarihin en büyük artışları" olduğunu ancak hayat pahalılığı ve fırsatçılık nedeniyle zamanla eridiğini ifade etti.

ABD merkezli danışmanlık şirketi Mercer ve CFA Institute tarafından hazırlanan Küresel Emeklilik Endeksi'nde Türkiye, 2024 yılında 48 ülke arasında sondan dördüncü sırada yer aldı. Türkiye'nin gerisinde yalnızca Filipinler, Arjantin ve Hindistan bulunuyor. Rapora göre Türkiye'nin emeklilik sisteminde iyileştirilmesi gereken başlıca alanlar; en düşük gelir grubundaki emeklilere daha fazla destek sağlanması, özel emekliliğin yaygınlaştırılması ve emeklilik fonlarının uzun vadeli birikime daha fazla teşvik edilmesi.

OECD'nin yayımladığı "Bir Bakışta Emeklilik" raporu, Türkiye'deki yaşlı nüfusun gelir adaletsizliğinin çok yüksek olduğuna dikkat çekiyor. 2023 verilerine göre, Türkiye incelenen 38 ülke arasında gelir eşitsizliğinin en fazla olduğu beşinci ülke konumunda. Enflasyon nedeniyle yapılan maaş artışlarının kısa sürede etkisini kaybettiği vurgulanırken, Türkiye’de emeklilerin reel alım gücünün yıllar içinde azaldığı belirtiliyor.

Avrupa karşılaştırmasında gerileme gösteren Türkiye, 2012'de dokuz Avrupa ülkesinden daha yüksek emekli maaşına sahipken, 2021 itibarıyla sadece Bulgaristan'ın üzerinde yer alıyor. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından yapılan araştırmaya göre, Türkiye’de emekli maaşlarının euro karşılığı 2012-2021 yılları arasında yüzde 33,6 oranında düştü.

Uzmanlara göre, Türkiye’de emekli maaşlarının giderek yetersiz hale gelmesinin temel sebeplerinden biri 2008 yılında yürürlüğe giren düzenlemeler. Bu reformlar sonucunda, emeklilik maaşı bağlama oranları düşürüldü, ekonomik büyümeden emeklilere aktarılan pay sınırlandırıldı ve uzun yıllar çalışmanın maaşa katkısı azaltıldı. Uzmanlar, mevcut sistemde en düşük emekli maaşının asgari ücrete eşitlenmesi ve emeklilik gelirlerinin çalışanların son maaşının en az yüzde 75’ine karşılık gelecek şekilde düzenlenmesi gerektiğini savunuyor.

Son olarak, emeklilerin yaşadığı ekonomik sıkıntılar, bayram ikramiyesi gibi sosyal desteklerin de yetersiz kalmasına yol açıyor. DİSK’in hesaplamalarına göre, 2018’de 1.000 TL olarak belirlenen bayram ikramiyesinin, enflasyon oranında artırılması halinde bugün 8.500 TL, asgari ücret artışı oranında artırılması durumunda ise 13.000 TL seviyesinde olması gerekirdi. Meclis'e sunulan yeni düzenleme ile ikramiyenin 4.000 TL'ye çıkarılması önerildi.

Türkiye'deki emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği ve maaşların alım gücü açısından küresel standartlara uyum sağlaması için uzun vadeli yapısal reformlara ihtiyaç olduğu belirtiliyor.

Grafik Kaynak : BBC